Çocuğunuzun zekâ alanını biliyor musunuz?

Çoklu zekâ teorisi ya da bir diğer adıyla çoklu zekâ kuramı 1983 yılında Howard Gardner tarafından oluşturulmuş, insan zekasını anlamaya ve sınıflandırmaya yönelik bir modeldir. Bu modele göre çeşitli zekâ alanları vardır ve her bireyin zekâ gelişimi bu alanlarda kendine özgü biçimde gerçekleşir.

Belirlenen sekiz adet alan vardır. Bu alanlara sahip bireylerin yetenekleri birbirlerinden oldukça farklı olabilir. Kişinin zekâ tipi eğilimlerini, öğrenme biçimlerini, sosyal yaşantısını ve hayatındaki pek çok fenomeni belirlemede bir faktördür. Ancak yazının devamında bu kavramların öğrenme süreçlerine olan etkisi üzerine yoğunlaşılacaktır.

Zekâ Alanları

• Sözel dil zekasına sahip bireyler, konuşarak, işiterek, okuyarak, tartışarak, karşılıklı etkileşim ve iletişime girerek öğrenirler
• Matematiksel mantıksal zekaya sahip bireyler, olaylar arasında mantıksal ilişkiler kurarak, konuları kategorilere ayırarak, cisimlerin özelliklerini belirleyerek, kavramları sayısallaştırarak öğrenmeye yatkındırlar.
• Görsel zekaya sahip bireyler, görselleştirme, çizimler, şekiller ve renkler üzerinden öğrenme gerçekleştirir.
• Müziksel zekaya sahip bireyler, melodi ve müzikle öğrenmede iyidirler. Ritmi çabuk yakalarlar ve müzik kabiliyetleri vardır.
• Kinetik zekaya sahip bireyler, yaparak yaşayarak öğrenmeye meyillidirler. Hareket etmek ve ilk elden tecrübe etmek isterler.
• Sosyal zekaya sahip bireyler, sosyal çevrede kendilerini kolayca belli ederler ve ön plana çıkarlar. Lider ruhludurlar. Öğrenme süreçlerinde iş birliği yapmayı sever ve grup çalışmalarında başarı gösterirler. Gelişmiş bir empati yetenekleri vardır. Paylaşmayı severler.
• İçsel zekaya sahip bireyler, bağımsız olma ve kendini sorgulama eğilimindedirler. Yalnız çalışmayı isterler. Geleceğe dair amaç edinir, bu amaca yönelik analizler yaparlar. Güçlü ve zayıf yönlerinin farkındadırlar. Özsaygıları yüksektir.
• Doğacı zekaya sahip bireyler, doğa olaylarına özel bir merak duyarlar. Yer şekillerini ve hayvanları incelemeyi severler. Çeşitli hayvan koleksiyonları olabilir.

Zekâ Neye Göre Oluşur?

Zekayı etkileyen dört faktör vardır. Bunlar:

• Biyolojik etmenler: Bu kişinin genetik yapısıdır. Zekanın büyük bir bölümünü kalıtım şekillendirir. Eğer bir birey kalıtımsal olarak matematiksel zekaya sahipse, okul hayatında bu derste nispeten daha başarılı olduğu fark edilecektir. Ancak kişi çalışma ile de zekâ alanını geliştirebilir.
• Kişinin Yaşamı: Doğumumuzdan itibaren yaşadığımız, gördüğümüz ve duyduğumuz her şeyin beynimiz üzerinde etkisi vardır. Daha doğrusu beyin yapımız tüm bu etmenlere göre şekil alarak gelişir.
• Kültürel Kodlar: Kültürel kodların da zekâ üzerinde etkisi olduğunu söyleyebiliriz.
• Travma veya körükleyici olaylar: Yaşamımızdaki bazı özel durumlar olumlu veya olumsuz zihnimizde kalıcı yer edinebilir. Örneğin bir çocuğun küçük yaşında başına gelen bir köpek saldırısı onu hayvanlar ile ilgilenmekten uzaklaştırır ve doğacı zekasını söndürebilir. Zıt bir örnekte ise çocuğun çok ilgisini çeken bir yer şekilleri kitabı zekâ alanının doğacı yönünde gelişmesini sağlayabilir.

Zekâ Alanı Nasıl Belirlenir?

Zekâ alanını belirlemek için çeşitli testler bulunur. Bu testler çocuk ve yetişkinler için ayrıdır. Bir öğretim süreci başında bu testleri kullanmak, öğrencinin en iyi nasıl anladığını belirlemeyi sağlar. Her bireyin anlama yolu kendine özeldir. Tek tipte verilen derslerde her öğrenci başarı sağlayamaz. Oysaki bu çocuğun problemi değil, yalnızca ona uygun bir yöntem ile anlatılmadığından kaynaklanmaktadır.

Kodlama Hangi Zekâ Alanına Girer?

Kodlama becerisi , matematik, fizik, algoritma, mantık, yazılım, veri bilimi gibi alanlar ile ilişkili bir yapıdadır. Tüm bu sayılanlar, matematiksel-mantıksal zekâ kapsamı içerisindedir. Çocukların bu alana olan eğilimleri ve zekâ alanları tespit edilerek verilen eğitimler başarılı bir öğretim sürecini beraberinde getirir.